عناصر پنج گانه و دوشاها

در این مقاله شما را با اصول و مبانی کلی آیورودا آشنا می کنیم که برای شناخت و درک آیورودا به آن نیاز دارید. همچنین به توضیح قلب آیورودا که عناصر پنج گانه هستند می پردازیم. بر طبق آیورودا، ساختار جهان از پنج عنصر خلا، باد، آتش، آب و خاک شکل گرفته است. در واقع تمام طبیعت مثل انسان ها ، حیوانات ، کوه ها و … از ترکیب منحصر به فرد این عناصر به وجود آمده اند. در ادامه به بررسی هر یک از این عناصر می پردازیم.

خلا ( فضا)

عنصر خلا که در زبان سانسکریت آکاش نامیده می شود، منسوب به حس شنوایی و مسئول توازن و آرامش است. عنصر اتر درون تمام فضاهای خالی اجزای بدن اعم از سلولها، بافتها، سرخرگها و سیاهرگ ها حضور دارد. در صورت غیبت عنصر خلا، تمام ارگانهای بدنی فرو میریزد. عنصر خلا محیط متعادلی را برای عملکرد کامل هر ارگان فراهم میسازد. افرادی که تحت غلبه‌ی عنصر خلا هستند، خلاق، با وزن سبک، بدن شفاف که عروق از زیر پوست قابل مشاهده است و با قدرت تصویرسازی ذهنی بسیار قوی قابل تشخیص خواهند بود. در زبان علم امروز خلا معادل انرژی هسته ای است.

هوا (باد)

عنصر باد که در زبان سانسکریت وایو نامیده می شود ، منسوب به حس لامسه است و کنترل کننده ی تمام فعالیتهای بدن و ذهن است. تنفس ،کلام، گردش خون و حرکت غذا از دهان تا دفع، تماماً تحت تأثیر عنصر باد قرار دارند. افراد تحت غلبه ی عنصر باد بسیار فعال، ناآرام، پرحرف، پر تحرک، علاقه مند و لاغر هستند. در زبان علم امروز خلا معادل انرژی الکتریکی است.

آتش

آتش که در زبان سانسکریت آگنی نامیده می شود، منسوب به حس بینایی است و تمام انواع انرژی را که کنترل کننده ی متابولیسم، گوارش، دیدن، اندیشیدن و کارکردن است فراهم و تولید میکند. هر تغییر و تبدیلی که در بدن اتفاق می افتد، از فرآیندهای گوارشی گرفته تا فرآیند های فکری، تحت کنترل عنصر آتش است. افرادی که تحت غلبهی عنصر آتش هستند به سختی کار میکنند، پرانرژی، باهوش و پر حرارت هستند. در زبان علم امروز خلا معادل انرژی گرمایی است.

آب

عنصر آب که در زبان سانسکریت جالا نامیده می شود، منسوب به حس چشایی است و در بدن به صورت خون، لنف، مایع سلولی، مایع میان بافتی، صفرا، عرق و ادرار مشاهده میشود. افرادی که تحت غلبه ی عنصر آب هستند، به سادگی افزایش وزن پیدا می کنند. در زبان علم امروز خلا معادل انرژی شیمیایی است.

 

خاک

خاک که در زبان سانسکریت پریت وی نامیده می شود، منسوب به حس بویایی و مرتبط با ساختار بافتها، استخوانها، عضلات و تاندونها است و علت وزن، شکل و استخوان بندی کلی فرد است. بنابراین انسانهایی که تحت غلبه ی عنصر خاک هستند، عضلانی، قوی و با استخوان بندی درشت و قدرتمند قابل تشخیص خواهند بود. در اصطلاح علم امروز خلا معادل انرژی مکانیکی می باشد.

 

 

دوشاهای سه گانه

عناصر پنج گانه، به تنهایی قادر نیستند عملکرد های حیاتی را کنترل کنند، بنابراین به محض اینکه وارد بدن می شوند، ارکان سه گانه ای را ایجاد می کنند که  عملکرد های فیزیکی و ذهنی را کنترل و منظم می کنند. این ارکان سه گانه واتا ، پیتا و کافا هستند که اصطلاحا دوشا نامیده می شوند. دوشاها در هر شخصی به شکل کاملا منحصر به فردی ترکیب شده اند که عموما یک یا دوتای آن ها در هر فرد غالب می باشند.

واتا

واتا دوشا متشکل از نیمی هوا و نیمی خلا است. به واتا لقب حاکم داده اند؛ زیرا هر حرکتی که در بدنتان انجام شود تابع واتا است. هیچ کدام از تکانه های عصبی، حرکت غذا در دستگاه گوارش، انقباض ماهیچه ها، ضربان قلب و غیره بدون واتا امکان پذیر نیست. طبیعت واتا، سبک، خشک، پویا، سرد، ظریف، زبر، روشن و بی ثبات است. واتا با طعم های گس و شور در ارتباط است

هنگامی که واتا تعادل داشته باشد اندیشه تان واضح و شفاف میشود. به راحتی حرکت میکنید و چالاک و انعطاف پذیر میشوید. اگر تعادل واتا از بین برود دچار انقباض عضلانی، بی‌حالی، دردهای مختلف، تیک، ترس و اضطراب میشوید.

از آنجا که واتا بسیار سبک و ظریف است بسیار آسان تر از دو دوشای دیگر از تعادل خارج میشود. اگر دوشای اولیه تان واتا باشد، مسائل را به سرعت یاد میگیرید و به همان سرعت نیز از یاد میبرید؛ زیرا چالاکی و کنجکاوی طبیعی ذهنتان دائم از این شاخه به آن شاخه می‌پرد. بی قاعدگی صفت بارز شماست. گاهی همیشه احساس گرسنگی می‌کنید گاهی مثل باد دائم از حالتی به حالت دیگر در می آیید. معمولاً باریک اندام و چابک هستید. چشم های نسبتاً کوچک و پرکاری دارید. موهایتان مجعد است. ذهن بسیار خلاقی دارید و در عین حال زود بی حوصله می شوید.

پیتا

بخش اعظم پیتا دوشا، از عنصر آتش و بخش کمی از آن از عنصر آب ساخته شده است. پیتا دوشا آنزیمها و واکنشهای هورمونیتان را کنترل می‌کند بدون پیتا دوشا فرآیندهای سوخت و ساز بدن متوقف می‌شوند.

طبیعت پیتا تیز، پر حرارت، مایع دارای بوی تند، کمی چرب و پراکنده است.

پیتا با طعم های ترش و تند و تیز در ارتباط است.

پیتا دوشا باعث بهبود هضم و جذب غذاها و افکاری میشود که به جسم یا ذهن خود وارد میکنید. تنظیم ،گرسنگی، تشنگی و دما و همچنین توانایی دیدن نیز برعهده ی پیتا دوشاست.

هنگامی که تعادل پیتا دوشا به هم می‌خورد اختلالاتی مانند خشم و بی قراری، سوزش جوشهای پوستی، تب و التهاب بروز میکند.

اگر پیتا، دوشای غالب شما باشد فردی باهوش و خوش خوراک هستید نه چاق و نه لاغر و معمولاً به راحتی اضافه وزن پیدا نمیکنید. اگر هم مقداری چاق شوید میتوانید به آسانی اضافه وزن خود را کم کنید. اهل شور و شوق، ذوق و اشتیاق و سرزندگی هستید. میتوانید تمرکز ذهن داشته باشید و معمولاً از مطالعه لذت می برید. روی هم رفته مهارتهای رهبری و مدیریتی به سزایی دارید؛ اما هنگامی که تعادل دوشاییتان به هم میخورد کمی بدجنس میشوید. پوستتان به آفتاب حساس است و کک ومک و خال دارد. رنگ چشمهایتان روشن است. نگاه آرامی دارید و میتوانید مدتی طولانی به اجسام خیره شوید. موهایتان روشن و بسیار ابریشمی و نرم است تقریباً همیشه نیاز به شست وشو دارد؛ زیرا به سرعت چرب می.شود شما عاشق شیرینی و نوشیدنیهای خنک اید و هر دوی اینها هم حرارت بالای بدنتان را پایین می آورند

کافا

در کافا دوشا، دو عنصر آب و خاک به میزان برابر با یکدیگر ترکیب شده اند. کافا مفصل هایتان را روغن کاری میکند، مایع مغزی نخاعی می سازد، از سلولهایتان محافظت میکند و به پوستتان شادابی میدهد. قدرت چسبندگی کافا باعث پیوند میان عضلات و استخوان هایتان میشود.

طبیعت کافا سفت و سخت، چسبناک، تیره، نرم، ایستا، کند، سنگین، متراکم، مایع لزج چرب و سرد است. طعم های مرتبط با کافا شیرین، ترش و شور است. عوارض مربوط به برهم خوردن تعادل کافا تورم عمومی، دیابت، مرض چاقی و سستی است.

اگر دوشای اصلی شما کافا باشد احتمالا راحت طلب هستید. سخت گیر نیستید. استخوانهای قوی و محکم و دندانهای سالمی دارید. پوستتان رنگ پریده و ضخیم و لاغر است و چین و چروک به راحتی در آن ایجاد نمیشود. مستعد چاقی هستید. به دلیل تمایل طبیعی تان به کم تحرکی سوخت و ساز بدنتان کند است. غذاها و افکار و ایده ها را به کندی هضم میکنید. حفظ کردن مطالب برایتان نسبتاً وقت گیر است؛ اما اگر چیزی را حفظ کردید هرگز آن را فراموش نمیکنید.

قدرت بدنی مناسبی دارید و میتوانید کارهای سخت و سنگینی انجام دهید. ذاتاً مهربان و دلسوز هستید. با این همه این دوشا در حالت افراطی اش شما را به سمت وابستگی و حرص میکشاند. شما عاشق غذاها و خوراکیهای شور و شیرین اید.